Τι είναι η νόσος Αλτσχάιμερ

Της Παρασκευής Σακκά

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου. Αρχικά της συμπτώματα είναι η ήπια έκπτωση της μνήμης και των άλλων νοητικών λειτουργιών που συχνά περνούν απαρατήρητα τόσο από τον ίδιο τον ασθενή όσο και από τα μέλη της οικογένειάς του. 

Όσο όμως η νόσος εξελίσσεται, επηρεάζονται σταδιακά και οι δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, δηλαδή οι κοινωνικές σχέσεις, η διαχείριση των οικονομικών, η οδήγηση, η φροντίδα του εαυτού.

Με την πάροδο του χρόνου οι δυσκολίες αυτές γίνονται τόσο σοβαρές, ώστε ο ασθενής να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τους άλλους. Στα παραπάνω προστίθενται κάποιες φορές, και διαταραχές στη συμπεριφορά, απάθεια ή επιθετικότητα, διαταραχές ύπνου και όρεξης, υπερκινητικότητα.

Στον εγκέφαλο των ασθενών που πάσχουν από την νόσο Αλτσχάιμερ ανευρίσκονται χαρακτηριστικά παθολογοανατομικά ευρήματα, όπως είναι οι «γεροντικές πλάκες» και οι «νευροϊνιδιακοί σχηματισμοί», που εντοπίζονται σε συγκεκριμένες περιοχές που ελέγχουν τις νοητικές λειτουργίες.

Συχνότητα και προληπτικά τεστ

Η συχνότητα της νόσου αυξάνεται με την ηλικία. Εμφανίζεται κατά μέσον όρο στο 5% έως 10% των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών. Ειδικά, όμως, μετά την ηλικία των 85 ετών, κάθε ηλικιωμένος έχει 1 στις 3 πιθανότητες να την εμφανίσει.

Επομένως, η συχνότητα στο γενικό πληθυσμό είναι αρκετά μεγάλη, ώστε δεν είναι σπάνιο να πάσχουν δύο ή περισσότερα μέλη μιας οικογένειας. Η μεγάλη αύξηση του αριθμού των ανοϊκών ασθενών αποτελεί αναπόφευκτο επακόλουθο της γήρανσης του γενικού πληθυσμού λόγω της αύξησης του μέσου όρου ζωής.

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο εξέταση που να μπορεί να προβλέψει εάν ένα άτομο θα προσβληθεί στο μέλλον από νόσο Αλτσχάιμερ.

Ειδικά στην περίπτωση των ατόμων που εμφανίζουν την νόσο πριν από τα 50, συστήνεται προληπτικά γενετικός έλεγχος στους ίδιους και στα μέλη της οικογένειάς τους ώστε να διαπιστωθεί εάν φέρουν κάποιο από τα γνωστά γονίδια που ευθύνονται για τις προγεροντικές μορφές της νόσου.

Εντούτοις, ούτε καν αυτή η εξέταση δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα εάν κάποιος θα νοσήσει. Επιτρέπει μόνο να γνωρίζουμε εάν ένας άνθρωπος έχει περισσότερες πιθανότητες από τους υπολοίπους να εμφανίσει την νόσο. Για τον λόγο αυτό, αλλά και εξαιτίας του μεγάλου οικονομικού κόστους, ο γενετικός έλεγχος δεν συγκαταλέγεται στις εξετάσεις ρουτίνας που προτείνονται στους ασθενείς.

Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου είναι η αύξηση της ηλικίας. Τελευταία, όμως, πολλαπλασιάζονται όπως προαναφέρθηκε αλματωδώς οι επιστημονικές ενδείξεις που συνδέουν τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου για την καρδιαγγειακή νόσο (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, υπερχοληστερολαιμία, παχυσαρκία, κάπνισμα) και με τη νόσο Αλτσχάιμερ, κάτι που επιτρέπει μερικώς την πρόληψή της.

Πρόσφατες σχετικές μελέτες δείχνουν ότι ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης, του σωματικού βάρους, των επιπέδων σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμα είναι ευεργετικός τόσο για τον εγκέφαλο όσο και για το καρδιαγγειακό σύστημα.

Επιπλέον, η συστηματική σωματική αλλά και πνευματική άσκηση και η υγιεινή διατροφή φαίνεται ότι προστατεύουν από την άνοια. Ειδικότερα, όσοι ασκούνται πνευματικά (σπουδάζοντας, διαβάζοντας,... παιδεύοντας το μυαλό τους) παθαίνουν νόσο Αλτσχάιμερ σε μικρότερη συχνότητα ή σε ηπιότερη μορφή.

Η εξέλιξη

Η φυσική πορεία της νόσου Αλτσχάιμερ οδηγεί τελικά τους ασθενείς στον θάνατο. Η εκφύλιση του εγκεφάλου αρχικά περιορίζεται σε δομές που σχετίζονται με τη μνήμη και τις νοητικές λειτουργίες γενικότερα, αλλά στη συνέχεια επεκτείνεται σταθερά σε ευρύτερες περιοχές του εγκεφάλου, επηρεάζοντας σταδιακά όλες τις λειτουργίες και τα συστήματα του σώματος.

Η πιο συχνή αιτία θανάτου των ανοϊκών ασθενών είναι οι λοιμώξεις, γεγονός που οφείλεται στο ότι καθώς εξελίσσεται η νόσος, το ανοσολογικό σύστημα και συνολικά ο οργανισμός τους αποδυναμώνονται.

Η δρ Παρασκευή Σακκά είναι νευρολόγος-ψυχίατρος, πρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών, αντιπρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών, διευθύντρια Ιατρείου Μνήμης Νοσοκομείου «Υγεία»

πηγη